Psihoterapija je lečenje psihickih poremećaja i obolenja psihogenog porekla bez upotrebe lekova, tj. psihološkim metodama.
Medjutim, često se kaze da je psihoterapija suviše dobra i lekovita metoda da bi se njena upotreba mogla ograničiti samo na bolesne. Kao rezultat pravovremeno sprovedenih psihoterapijskih postupaka i mentalno zdravi ljudi često postaju srećniji i zadovoljniji, sposobniji za bliskost, ljubav, seksualno funkcionisanje, uspešniji u učenju i obavljanju profesionalnih delatnosti, odnosno žive kvalitetnije.
Opšte je poznato da svi nosimo u sebi neugodna dogadjanja zaostala iz detinjstva, koja često nisu razrešena na pravi nacin. Ovaj nedovršeni posao deluje kao nesvesna kočnica koja usporava i ogranicava razvoj nase ličnosti. Ove nesvesne kočnice možemo psihoterapijom otkloniti i time se osloboditi emocionalnih poremećaja, ali i postaći razvojne procese i kreativne potencijale unutar naše psihičke strukture.
Drugim rečima, mentalno zdravi ljudi psihoterapijom nauče kako da kvalitetnije žive i budu uspešniji u obavljanju svojih uloga (profesionalnih, porodičnih, bračnih, roditeljskih i sl.), a da pri tome očuvaju svoju psihicku stabilnost i duševno zdravlje, to je postupak psihoedukacije i mentalnog treninga.
Postoji veliki broj psihoterapijskih metoda pa je teško napraviti njihovu jedinstvenu klasifikaciju koja bi važila za duži vremenski period, jer se stalno javljaju nove metode.
U praktičnoj primeni najvise se koriste sledeće vrste psihoterapije:
Svaki oblik psihoterapije razlikuje se od drugih po svojim ciljevima, principima indikacionog i kontraindikacionog područja, programu i trajanju teorijskog i praktičnog obrazovanja terapeuta i sl.
Psihoterapija je veoma složen, stručno vodjen prosec koji se odvija u posebnim uslovima u kojima terapeut i klijent svesno, ali i nesvesno, stvaraju i udešavaju izmedju sebe, psihološki prostor u kome slobodno razmenjuju osećanja, fantazme i misli, prostor za sakupljanje i izražavanje svesnih i nesvesnih sadržaja, prostor za promišljanje i raščlanjivanje ovih sadržaja, kao i prostor za izražavanje telesnih doživljaja.
U psihoterapiji se koriste kako verbalni tako i neverbalni aspekti komunikacije.
Najznačajniji terapijski faktor u psihoterapijskom procesu je odnos uzajamnog poverenja i pozitivnog očekivanja koji se razvija izmedju terapeuta i klijenta.
Dobar terapijski odnos u suštini je prijateljski odnos izmedju medjusobno jednakih pri čemu terapeut, kao pomagač, nastoji da unapredi rast, razvoj, sazrevanje i jačanje ličnosti klijenta i poboljša njegovo funkionisanje u realnim životnim situacijama.
Tokom psihoterapijske seanse klijent iznosi svoj problem po slobodnoj volji i terapeut ne ulazi dublje u njegovu prošlost i intimu, ako to nije neophodno za razumevanje njegovih sadašnjih psiholšskih teskoća, odnosno ako to klijent ne želi.
Kroz uzjamnu saradnju i terapeut i klijent rade na tome da klijentu pomognu da na najbolji način reši problem koji ga ometa u rastu i razvoju njegove ličnosti. Terapeut pri tome deluje kao pomagac, edukator i prijatelj, dok klijent ulaze vlastite napore da ostvari promene za koje se odlučio.
SVE ŠTO KLIJENT SAOPŠTI U TOKU PSIHOTERAPIJSKIH SEANSI PREDSTAVLJA PROFESIONALNU TAJNU.
Bez dozvole klijenta nikakav se podatak iz razgovora sa klijentom ne može saopštiti bilo kome drugom (bračnom drugu, rođaku, prijatelju, poslodavcu i drugo).
To je etička I zakonska obaveza psihoterapeuta.
Psihoterapijske seanse u individualnoj psihoterapiji traju 45 minuta, a u grupnoj 90 minuta.
Moguće je da nakon par psihoterapijskih seansi klijent oseti ublažavanje ili čak iščezavanje tegoba, ali da bi se postiglo značajno poboljšanje i dugotrajnost ostvarenih promena obično je potrebno više meseci rada.
Trajanje psihoterapije zavisi od ličnosti klijenta, njegove životne istorije, aktuelne životne situacije, vrste i trajanja problema, tehnike koja se koristi u psihoterapiji, kao i od toga šta je postavljeno kao terapijski cilj.
Kod dece psihoterapija se koristi sa ciljem da se zaustave regresivni psihopatološki procesi i omogući detetu da krene ka putevima razvoja i dostizanja normalne zrelosti.
Psihoterapija pomaze adolescentima da u potpunosti dozive sebe kao osobu sa sopstvenim mogućnostima i ograničenjima, da razviju, očuvaju i održe osećanje prisnosti, razumevanje i poverenje u druge, da se podstakne proces njihove individuacije i separacije, da se otklone zastoji u učenju i profesionalnom razvoju.
Psihoterapija kod odraslih se koristi za ublažavanje i otklanjanje psihičkih poremećaja i kriznih stanja, ali i kao metod u sprečavanju nastajanja ovih poremećaja, kao i u očuvanju i unapredjenju kreativnih potencijala životne funkcionalnosti.
Psihoterapija kod starih osoba koristi se kao metod u očuvanju voljno-nagonskih dinamizama ličnosti, u jačanju motivacije i istrajnosti u lečenju organskih oboljenja, druženju, bavljenju rekreativnim aktivnostima, kao i u bržem i uspešnijem fizičkom i psihičkom oporavku nakon preležane bolesti i sl.